Ortezy są wyrobami ortopedycznymi, które mają na celu wspomóc i uzupełnić funkcje naszego ciała, a także przyspieszyć proces rehabilitacji po urazie lub operacji. Ortezy i stabilizatory są stosowane w przypadku różnych schorzeń i urazów, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów, kontuzje, skręcenia, złamania czy dysfunkcje kręgosłupa. Dzięki ich zastosowaniu możliwe jest zmniejszenie bólu, poprawa funkcjonalności stawów oraz przywrócenie pełnej sprawności ruchowej. Jednak aby ortoza była skuteczna, musi być dobrze dobrane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Właściwe dopasowanie ortozy jest kluczowe dla uzyskania najlepszych efektów terapeutycznych i zapobieżenia ewentualnym powikłaniom. Nieodpowiednio dobrana ortoza może spowodować jeszcze większe problemy, dlatego ważne jest, aby konsultować się z lekarzem specjalistą i dokładnie przemyśleć wybór odpowiedniego modelu. W tym artykule postaramy się pomóc w doborze odpowiedniej ortezy, przedstawiając praktyczne wskazówki i informacje dotyczące rodzajów ortez, kryteriów wyboru, materiałów i konstrukcji, a także pielęgnacji i konserwacji. Mamy nadzieję, że nasz przewodnik pozwoli Ci lepiej zrozumieć, jak dobrać odpowiednią ortezę dla siebie lub swoich bliskich.
Rodzaje ortez z podziałem na kończyny
Kończyna dolna
-
Ortezy stawu skokowego - kostka to jedno z najczęściej kontuzjowanych miejsc w ciele człowieka. Ortezy kostki służą do stabilizacji i ochrony stawu skokowego, który jest szczególnie narażony na skręcenia i innego rodzaju kontuzje. Ortezy kostki mogą mieć różną długość, od obejmujących tylko staw skokowy po obejmujące także kość strzałkową i goleniową. Mogą być również wykonane z innych materiałów, całkowicie miękkie (np. z neoprenu) lub z dodatkowym usztywnieniem bocznym. W przypadku poważniejszych kontuzji w obrębie kostki stosuje się buty typu walker.
-
Ortezy stawu kolanowego - ortezy kolana stosuje się w przypadku kontuzji stawu kolanowego, chorób zwyrodnieniowych, a także po operacjach stawu (najczęstszą kontuzją w obrębie kolana jest zerwanie więzadła krzyżowego przedniego ACL). Ortezy kolana mogą mieć różną konstrukcję i stopień sztywności, w zależności od stopnia uszkodzenia i wymagań pacjenta. Mogą być całkowicie miękkie, działać kompresyjnie, stabilizacyjnie lub odciążająco na rzepkę i staw kolanowy a także całkowicie go usztywnić lub zablokować za pomocą innowacyjnych zegarów.
-
Ortezy stawu biodrowego - ortezy stawu biodrowego są stosowane w przypadku różnych schorzeń, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów, zwichnięcia lub po operacjach stawu biodrowego. Ortezy te mają na celu poprawę stabilizacji i zmniejszenie bólu w stawie biodrowym. Stosowane w trakcie rekonwalescencji po operacji łagodzą ból i pomagają w szybszym powrocie do pełnej sprawności.
Kończyna górna
-
Ortezy obręczy barkowej - ortezy barkowe są stosowane w przypadku kontuzji lub chorób zwyrodnieniowych stawu barkowego. Ortezy te mają na celu poprawę stabilizacji stawu, zmniejszenie bólu i ograniczenie ruchów, które mogą powodować dalsze uszkodzenia struktur.
-
Ortezy stawu łokciowego - ortezy łokcia stosuje się w przypadku kontuzji, zwichnięć lub chorób zwyrodnieniowych stawu łokciowego (najczęściej są to łokieć tenisisty lub golfisty). Ortezy te mają na celu stabilizację i ochronę stawu, a także zapobiegają bólom łokcia.
-
Ortezy nadgarstka i kciuka - ortezy nadgarstkowe stosuje się w przypadku urazów, zwichnięć lub chorób zwyrodnieniowych w obrębie nadgarstka. Ortezy te mają na celu stabilizację i ochronę stawu, zmniejszenie bólu lub zapobieganie pogarszaniu się struktur stawu.
-
Ortezy szyi i kręgosłupa - kołnierze ortopedyczne stosuje się w przypadku urazów lub chorób kręgosłupa, takich jak uszkodzenie kręgów szyjnych lub dyskopatia. Ortezy te mają na celu stabilizację kręgosłupa szyjnego, ograniczenie ruchomości i zmniejszenie bólu.
- Ortezy kręgosłupa - Gorsety ortopedyczne i pasy lędźwiowe, lędźwiowo-krzyżowe, krzyżowo-piersiowe są stosowane w przypadku chorób kręgosłupa, takich jak skolioza, ból pleców, urazy lub operacje. Ortezy te mają na celu poprawę postawy ciała, zmniejszenie bólu oraz poprawę stabilizacji kręgosłupa. Pas lędźwiowy stosuje się w przypadku bólu dolnej części pleców, przepukliny dysku międzykręgowego oraz innych urazów i schorzeń kręgosłupa. Ortezy te mają na celu zapewnienie stabilizacji i odciążenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Ważne jest, aby wybór odpowiedniej ortezy był dokonany po konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą, którzy zalecą odpowiedni rodzaj i rozmiar ortezy w zależności od schorzenia i potrzeb pacjenta. Najważniejsze jest dobranie odpowiedniej ortezy do funkcji, której wymaga organizm. Orteza w zależności od urazu może pełnić funkcję:
- stabilizacyjną
- ograniczenia ruchomości
- poprawy funkcjonalności stawu
- odciążenia stawu
- korekcyjną
Stosowanie ortezy, która nie spełnia odpowiedniej funkcji dla naszego organizmu może negatywnie wpłynąć na leczenie i spowodować pogłębienie się urazu. Warto dodać, że orteza jest jedną z opcji leczenia urazu, którą zawsze pod nadzorem lekarza lub fizjoterapeuty warto łączyć z innymi formami doleczania, np. ćwiczeniami.
Jak dobrać odpowiednią ortezę?
Wybór odpowiedniej ortozy jest kluczowy dla skutecznej terapii i poprawy zdrowia. Poniżej przedstawiamy kilka kroków, które pomogą dobrać właściwą ortezę:
-
Skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą - przed zakupem ortezy zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Specjalista dokładnie zbada stan zdrowia pacjenta i zaproponuje odpowiedni rodzaj ortezy, która będzie skuteczna w danym przypadku.
-
Wybierz odpowiedni rodzaj ortezy - jak już wcześniej wspomnieliśmy, istnieją różne rodzaje ortez. W zależności od schorzenia lub urazu, pacjent powinien wybrać odpowiednią ortezę do indywidualnych potrzeb.
-
Odpowiedni rozmiar ortezy - niewłaściwy rozmiar ortozy może prowadzić do dyskomfortu i nieprawidłowego działania. Aby dobrać odpowiedni rozmiar, należy dokładnie zmierzyć obwód ciała w miejscu, w którym ma być noszona orteza. Dostępne są także tabele rozmiarów konkretnych producentów, które warto sprawdzić przed zakupem.
-
Dostosowanie ortezy do indywidualnych potrzeb - często zdarza się, że standardowa orteza nie jest odpowiednia dla pacjenta. W takim przypadku należy zwrócić się do specjalisty, który dostosuje i wyreguluje ortezę do indywidualnych potrzeb pacjenta.
-
Częste pranie i konserwacja - ortezy powinny być regularnie prane i konserwowane, aby zachować swoje właściwości terapeutyczne i zapobiec rozwojowi bakterii. Pranie powinno odbywać się zgodnie z zaleceniami producenta, a konserwacja polega na regularnym smarowaniu stawów, które są objęte ortezą.
Ważne jest, aby dobrać odpowiednią ortezę w oparciu o zalecenia specjalisty i pamiętać o regularnej konserwacji, aby zapewnić jej skuteczność i trwałość.
Jak prawidłowo dbać o ortezę?
Dbanie o ortezę w trakcie jej użytkowania jest niezwykle ważne pod kątem zachowania komfortu, wygody i świeżości dla pacjenta. Należy pamiętać o kilku ważnych aspektach. Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek, jak utrzymać ortezę w dobrej kondycji:
-
Czyszczenie - ortezę należy regularnie czyścić, szczególnie jeśli nosi się ją codziennie. Do czyszczenia najlepiej użyć łagodnego mydła i ciepłej wody. Po umyciu należy dobrze osuszyć ortezę.
-
Przechowywanie - ortezę należy przechowywać w suchym i chłodnym miejscu. Należy unikać miejsc, gdzie jest dużo wilgoci. Przechowywanie ortez w miejscach narażonych na duże temperatury, np. blisko grzejnika, może zniszczyć materiał.
-
Naprawa i konserwacja - jeśli ortopeda zalecił konkretny sposób naprawy lub konserwacji ortozy, należy się do nich zastosować. Nie należy samodzielnie próbować naprawiać ortez, ponieważ może to zwiększyć ryzyko urazu lub pogorszyć stan ortezy.
-
Dopasowanie - dopasowanie ortez jest kluczowe dla ich skuteczności i wygody użytkowania. Należy pamiętać, że każda orteza jest dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, dlatego nie należy pożyczać ortez od innych osób.
Podsumowanie
Dobór odpowiedniej ortezy jest kluczowy dla zapewnienia pacjentowi ulgi w schorzeniach ortopedycznych. Istnieje wiele rodzajów ortez, które różnią się konstrukcją, zastosowanymi materiałami i przeznaczeniem. Warto zwrócić uwagę na kilka czynników, takich jak cel noszenia, rodzaj schorzenia, tryb życia pacjenta i preferencje dotyczące wygody i estetyki, podczas wyboru odpowiedniej ortezy. Dobranie odpowiedniej ortezy to tylko początek. Ważne jest również utrzymanie ortezy w dobrej kondycji, a także reagowanie na problemy związane z jej noszeniem. Warto również wiedzieć, jakie koszty są związane z zakupem ortezy oraz jakie możliwości ubezpieczenia istnieją. Dobrze dobrane i odpowiednio utrzymane orteza może zapewnić pacjentowi ulgę w bólu i dyskomforcie oraz przyczynić się do poprawy jakości życia.
